“Ai ơi bánh tẻ làng Chờ
Dòn , giai, thơm, dẻo nức tình làng quê”
Nhắc đến Bắc Ninh, người ta không chỉ tìm được chốn bình yên thả hồn trong những làn điệu dân ca quan họ chân tình, đằm thắm của các liền anh, liền chị. Mà nhắc đến mảnh đất này, người ta còn còn ấn tuợng với bao món ăn ngon tạo nên những màu sắc riêng cho bức tranh văn hóa ẩm thực nơi đây như: nem chạo Bùi, Ninh Xá (Thuận Thành), bánh phu thê Đình Bảng (Từ Sơn), bánh khúc làng Diềm và món bánh tẻ làng Chờ.
Theo nhận xét của người dân địa phương thì bánh tẻ ngon nhất là của các làng Chờ: Ngô Nội, Tiên Trà, Phù Lưu và Nghiêm Xá. Thứ bánh quê dân dã này từ lâu đã trở thành món quà quý mà bao du khách đặt chân đến đây đều muốn mua về tặng bạn bè, người thân.
May mắn thay khi tôi có dịp được một cô bạn ở Bắc Ninh mời về dự lễ cưới. Trong khoảng thời gian ngắn ngủi hòa mình với cuộc sống, con người nơi đây, tôi thật sự vui khi được tham gia phụ giúp mọi người làm bánh tẻ và nghe những câu chuyện thú vị xung quanh món ăn thơm ngon này. Thoạt đầu, tôi cũng hơi bất ngờ với tục gói bánh tẻ trong ngày cưới. Bởi ở quê hương tôi và khá nhiều nơi khác, thời gian chuẩn bị tổ chức lễ cưới thường rất bận rộn nên người nhà thường tiết kiệm thời gian bằng cách đặt bánh trực tiếp ở tiệm. Hỏi ra mới biết, ở Bắc Ninh, trong dịp lễ tết hay hiếu hỉ, bánh tẻ là món không thể thiếu trên mâm cỗ cúng gia tiên. Người dân nơi đây coi những chiếc bánh tẻ thơm ngon, đầy đặn trên bàn cúng như lời cảm ơn tới ông bà tổ tiên vì một cuộc sống ấm no, hạnh phúc và những vụ mùa bội thu.
Mặc dù bánh tẻ là món ăn phổ biến ở nhiều vùng quê trên một đất nước vốn có truyền thống về nông nghiệp nhưng không phải nơi nào cũng làm ra được những chiếc bánh có hương vị thơm ngon đặc biệt như ở mảnh đất Kinh Bắc này. Từng chiếc bánh nhỏ như chứa đựng cái hồn riêng, đặc trưng của con người, của cảnh vật nơi đây.
Những chiếc bánh tẻ thơm ngon làm nên tên tuổi của một ngôi làng
Để làm ra những chiếc bánh đúng nghĩa bánh tẻ làng Chờ, phải trải qua một quy trình phức tạp, tỉ mỉ. Đúng là chỉ khi bắt tay trực tiếp làm cùng mọi người mới biết rằng để tạo ra một chiếc bánh tưởng chừng đơn giản như thế không hề dễ dàng. Quá trình làm phải trải qua nhiều công đoạn phức tạp, từ khâu chọn gạo, lọc bột, ráo bột, làm nhân,… Gạo làm bánh nhất thiết phải chọn loại thơm ngon, hạt dài, không bạc bụng, ít dính và thông thường, người ta thường chọn gạo để lại từ năm trước. Gạo sau khi được vo sạch đem xay thành bột. Nếu bột xay càng nhuyễn thì bánh làm ra càng mịn và dẻo. Bánh có dẻo và giòn hay không lại phụ thuộc chủ yếu vào khâu lọc bột và ráo bột. Quy trình này được thực hiện giống như lọc bột sắn dây. Bột gạo được ngâm vào chậu ngập nước, mỗi ngày thay nước trong lắng trên mặt bột khoảng hai lần để tránh làm bột bị chua. Trước khi làm bánh, bột được chắt cạn nước và cho vào nồi đun nhỏ lửa, khuấy đều liên tục cho đến khi bột sền sệt, chưa chín hẳn thì bắc ra. Đây được gọi là công đoạn ráo bột. Nhân bánh được làm bằng thịt lợn chín tới cùng với mộc nhĩ giòn và hành còn hăng để tránh làm bánh bị nồng khi luộc chín. Bánh được gói bằng lá dong xanh, tươi, to bản và đã được luộc qua cho mềm. Mỗi chiếc bánh chỉ gói nhỏ bằng ngón chân cái và dài khoảng một gang tay. Khi luộc bánh phải chú ý cho bánh vào nồi khi nước đã sôi và đun khoảng 15 phút là khi bóc bánh, bột không còn dính vào lá.
Được thưởng thức chiếc bánh mà mình được góp chút công sức tạo nên quả là điều tuyệt vời. Bột bánh mịn, thơm lừng hòa quyện cùng nhân bánh béo ngậy hòa tan trong miệng. Đúng là bánh làng Chờ có nét thật đặc biệt không thể tìm thấy trong bất cứ loại bánh tẻ nào khác: bánh có độ dai và giòn, thanh mát, nồng nàn mùi lá bánh, ngọt vừa phải, lại không bị ngán. Từ từ thưởng thức món ăn dân dã này, ngoài cái mùi vị đặc trưng thơm ngon của bánh, tôi cảm nhận chất chứa trong từng lớp bột bánh còn là sức bền bỉ, dẻo dai mà hết sức duyên dáng, tình tứ của con người nơi đây. Tôi chợt có một liên tưởng lạ lùng về những chiếc bánh tẻ ở mảnh đất hữu tình này: bánh nếp – bánh tẻ như những đôi trai gái. Bánh tẻ làng Chờ như là những cô gái xinh đẹp, duyên dáng, tài hoa mà bất cứ anh chàng nào cũng muốn được sánh đôi.
Bánh tẻ làng Chờ đã thực sự trở thành “thương hiệu” của mảnh đất quan họ Kinh Bắc và ngày càng được mở rộng thị trường ra các vùng lân cận thậm chí nhiều tỉnh thành khác trên cả nước. Chuyến về Bắc Ninh lần ấy thực sự là một kỷ niệm đẹp trong trí nhớ của tôi. Và món bánh tẻ làng Chờ sẽ là món ăn số một mà tôi ưu tiên giới thiệu đến bạn bè, người thân nếu họ có dịp đặt chân đến mảnh đất này.
